Nieuwe prioriteringskader ACM: regels voor prioriteit bij vol stroomnet

Het volle stroomnet vraagt om scherpe keuzes over wie toegang krijgt tot het stroomnet. Daarom heeft de Autoriteit Consument en Markt (ACM) vandaag (12 december 2025) een nieuw prioriteringskader gepubliceerd. In dit kader staat welke maatschappelijke functies en groepen voorrang krijgen op de wachtlijst voor vermogen, zodra er capaciteit beschikbaar is.

Bekijk hier het nieuwe prioriteringskader

Maatschappelijk belang telt

In dit nieuwe kader geldt, net als het huidige kader, projecten met maatschappelijke impact moeten zoveel mogelijk doorgang krijgen. De ACM heeft een aantal extra maatschappelijke functies toegevoegd. Dit betekent dat meer klanten aanspraak kunnen maken op prioriteit, zoals woningbouw. De indeling in drie categorieën blijft gelijk:

• Categorie 1: Congestieverzachters – Partijen die flexibiliteit bieden zodat er meer ruimte op het elektriciteitsnet ontstaat voor andere klanten.
• Categorie 2: Veiligheid: elektriciteit infrastructuur, gezondheidszorg, ontwikkelaars en aanbieders van zeer sensitieve technologieën, openbare drinkwatervoorziening, telecommunicatie voor beveiligde netwerken, veiligheidsdiensten, verkeersveiligheid, luchtverkeer, spoorwegen, waterwegen, wegen, waterbeheer
• Categorie 3: Basisbehoeften: afvalstoffenbeheer, gasinfrastructuur, onderwijs, openbaar vervoer, telecommunicatie, warmtevoorziening, woonbehoefte.

Aanvragen maatschappelijke prioriteit voor grootverbruikers vanaf 1 januari 2026

Voor netbeheerders is werken volgens het maatschappelijk prioriteringskader niet nieuw. Zij passen het al toe bij grootverbruikers. Wat wél nieuw is: vanaf 1 januari 2026 kunnen meer grootverbruikers een aanvraag indienen om maatschappelijke prioriteit te krijgen. Dit zijn onder meer aanvragen in de categorie telecom voor beveiligde netwerken, verkeersveiligheid, afvalstoffenbeheer en collectieve woonvormen. Als hun verzoek voldoet aan de bewijslast die ACM heeft vastgesteld, krijgen die organisaties voorrang op de wachtlijst. Netbeheerders bereiden hun websites en systemen hierop voor, zodat grootverbruikers eenvoudig een aanvraag kunnen doen. Klanten die nu op de wachtlijst staan, worden hierover de komende weken geïnformeerd.

Nieuwe werkwijze vanaf 1 juli 2026: ook kleinverbruikers op de wachtlijst

Op dit moment hebben netbeheerders alleen wachtlijsten voor grootverbruikers. Kleinverbruikers hebben op een aantal plekken al te maken met langere wachttijden, maar kregen nog wel transportcapaciteit toegewezen. Kleinverbruikers kwamen daardoor eerder nog niet op een wachtlijst. Vanaf 1 juli 2026 gaat deze werkwijze veranderen volgens de regels van de ACM. Vanaf die datum komen kleinverbruikers die niet onder het prioriteringskader vallen samen met grootverbruikers op een wachtlijst in gebieden waar al congestie is. Dit geldt bijvoorbeeld voor MKB-bedrijven en publieke laadpalen. Klanten met maatschappelijke prioriteit – zowel groot- als kleinverbruikers – krijgen vanaf 1 juli 2026 stapsgewijs capaciteit toegekend vanuit de reservering, zolang er capaciteit beschikbaar is. Dit verschilt per gebied en hangt af van de lokale netsituatie.

Overheden zoals provincies en gemeenten krijgen een uitzondering voor het aanvragen van toekomstige projecten voor woningbouw en onderwijshuisvesting. Zij krijgen de mogelijkheid om eerder een aanvraag te doen en daarom eerder kans hebben op transportcapaciteit. In gesprekken met de betrokken ministeries van Klimaat en Groene Groei en van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, ACM, gemeenten en provincies wordt bepaald hoe dit eerder aanvragen eruit gaat zien.

Prioritering zorgt niet voor extra capaciteit

Vanaf 1 januari 2027 reserveren netbeheerders alleen nog een beperkte hoeveelheid capaciteit om onvoorziene omstandigheden op te vangen. Hoe deze reservering precies wordt vormgegeven, is nog onderwerp van gesprek. Het ministerie van Klimaat en Groene Groei, ACM en netbeheerders geven hierover snel duidelijkheid.

Netbeheerders benadrukken dat er met prioritering geen extra ruimte op het stroomnet beschikbaar komt. Het regelt alleen de volgorde van aansluiten in geval van schaarste. Alle netbeheerders blijven zich de komende jaren onverminderd inzetten om het stroomnet uit te breiden. Daarnaast roepen ze klanten op om slim en flexibel gebruik te maken van het stroomnet. Dit geldt voor zowel grote bedrijven als voor huishoudens. Dat kan bijvoorbeeld door het gebruik van stroom-intensieve apparaten tijdens de pieken tussen 16.00 en 21.00 uur zoveel mogelijk te beperken.

Achtergrond

Van oudsher werd toegang tot het stroomnet verleend op volgorde van aanvraag. Wie het eerst kwam, stond bovenaan de wachtlijst. Dat werkte goed in tijden van voldoende ruimte op het elektriciteitsnet. In tijden van schaarse ruimte moeten er soms pijnlijke keuzes gemaakt worden. In oktober 2024 heeft de ACM een prioriteringskader opgesteld, waarbij aanvragen met een maatschappelijk belang voorrang krijgen. Dat zijn congestieverzachters, veiligheidsinstanties en basisbehoeften zoals wonen en onderwijs. Volgens het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) waren deze richtlijnen echter niet voldoende onderbouwd, waarna deze zijn vernietigd. Daarom heeft de ACM nu een nieuw kader opgesteld.